Razvoj gradskih naselja

Razvoj gradskih naselja posle Drugog svetskog rata bio je kod nas vrlo intezivan, kako u pogledu broja stanovnika, tako i u pogledu razvoja privrednih kapaciteta.

Istovremeno došlo je i do povećanja standarda stanovništva. Ovi faktori bitno su uticali da se povećaju i potrebe za vodom stanovništva i industrije.

Postojeći veoma skromni sistemi vodosnabdevanja, oslonjeni uglavnom na korišćenje podzemnih voda, nisu bili u stanju da podmire potrebe za vodom naselja uz Zapadnu Moravu.

Pogoršanje kvaliteta vode Zapadne Morave, zbog industrijskog i havarijskog zagađenja odrazilo se na podzemne vode koje se prihranjuju rečnom vodom. Loš kvalitet podzemnih voda bio je uglavnom uzrok za povremeno isključenje vodovoda u Požegi, Lučanima, Čačku i Arilju.

Orijentacija na regionalne sisteme nije samo posledica prirodnih hidroloških karakteristika voda u Srbiji. Na tu orjentaciju opredeljuju i drugi faktori kao: ekonomičnost poslovanja i bolja garancija za kvalitet isporučene vode.

Najnovija istraživanja obavljena poslednjih godina za potrebe Vodoprivredne osnove Srbije i Prostornog plana Srbije potvrdila su zaključke iz dosadašnjih studija i dala su prioritet regionalnim sistemima vodosnabdevanja. Regionalni sistem "Rzav" u svim dosadašćnjim istraživanjima i zakonskim dokumentima ima značajno mesto u rešavanju problema vodosnabdevanja gradova Zapadne Srbije.

Problem vodosnabdevanja stanovništva

Problem vodosnabdevanja stanovništva i industrije u Srbiji uočen je još pre dve decenije. Tada je pristupljeno sistematskom izučavanju ovog problema. Opsežne studije na kojima se radilo više godina analizirale su potrebe u vodi za stanovništvo i industriju, raspoložive resurse podzemnih i površinskih voda i dale su predloge za rešavanje vodosnabdevanja pojedinih naselja.

Osnovni zaključci dosadašnjih istraživanja bili su:

• Srbija je siromašna domicilnim vodama. Sa prostora uže Srbije otekne prosečno godišnje oko 370 m3/s, koliko ima Drina na profilu Zvornika.
• Srbija oskudeva u pogledu količina pijaće vode. U pogledu kvaliteta ove vode situacija je još nepovoljnija.
• Dosadašnjom eksploatacijom resursi podzemnih voda su u znatnoj meri već iskorišćeni. Nova potencijalna izvorišta su u priobalju Save i na takvim su lokacijama da ne mogu bitno da doprinesu rešenju snabdevanja Srbije vodom. Zbog znatnog učešća infiltracionih rečnih voda u bilansu podzemnih voda, one zbog toga doživljavaju degradaciju kvaliteta pa se kao takve vrlo često eliminišu iz sistema vodosnabdevanja.
• Značajne količine vode za piće u budućnosti Srbija može da obezbedi korišćenjem površinskih voda i to onih koje se formiraju na teritoriji Srbije u brdsko-planinskim područjima gde su manje izložene zagađenju. Kako je osnovna karakteristika ovih voda njihova vremenska neravnomernost u pogledu mesečnih proticaja, to se one jedino racionalno mogu koristiti izgradnjom odgovarajućih akumulacija.
• Budući da su izvorišta kvalitetne vode locirana u brdsko-planinskim područjima, znatno udaljenim od centara veće potrošnje, biće nužno formiranje velikih regionalnih sistema, kojima će se voda iz zaštićenih zona izvorišta, posredstvom magistralnih cevovoda, prebacivati do potrošača. Ovi sistemi se po pravilu oslanjaju na akumulacije, bez kojih se ne može postići vremensko prilagođavanje proticaja potrebama potrošnje.